Belki de ilk çocukluk için en güzel dönemdir 5 yaş. 2 yaş gibi zorlu bir dönemi geride bıraktıktan sonra 5 yaş altın yaştır aslında. Çocukların daha olgun, sorumluluklarının bilincinde oldukları, çevreye uyum sağlamaya çalıştıkları bu yaş aileler için bir fırsat olarak değerlendirilebilir. 5 yaşındaki çocuğa karşı iyi davranışlarını takdir edip, sınırlar ve kurallar konusunda tutarlı ve kararlı olursak onun gelişimi açısından olumlu sonuçlar almamız diğer yaşlara göre daha kolaydır.

SOSYAL -DUYGUSAL GELİŞİM AÇISINDAN DEĞERLENDİRDİĞİMİZDE

*Diğer yaşlara göre daha sosyal olan 5 yaş çocuğu çok rahat kendi kendine oyun kurabilir ve birçok oyuna katılabilir. Kendi başına bir grubun parçası olarak davranabilir, yönlendirilmeye ihtiyaç duymaz. Arkadaşları ile oyun oynarken üzerine düşen görevi yerine getirir ve başkalarıyla işbirliği de yapabilir. Oyunları zenginleşmiştir ve artık kurallı oyunlara uyum sağlayabilir.

*5 yaş çocuğu oldukça yaratıcıdır ve yaratıcılığını geliştirebileceği en iyi ortam oyun ortamıdır. Çocuk arkadaşları ile dramatik oyun oynarken çeşitli rollere (anne, baba, öğretmen, doktor) girer ve bu rollerin detaylarını vurgular. Bu süreçte hem yaratıcılığını geliştirir hem de işbirliği yapabilmeyi pekiştirir.

*Kendine güvenen 5 yaş çocuğunun bencilliği artık azalmıştır. Kendinden emindir. Uyumsuzluk ve huysuzluk dönemini geride bırakmıştır. Empati becerisi geliştiği için ve kendini daha iyi ifade edebildiği için daha iyi sosyal ilişkiler kurabilmektedir. Artık onları ikna edebilmek diğer yaşlardaki kadar zor değildir.

*Bu yaş çocuğu sorumluluklarının farkında olduğu için genelde başladığı işi yarım bırakmadan tamamlamaya çalışır.

*5 yaş çocuğu kolay utanır. Bu yüzden ona karşı eleştiriler yalnız ortamlarda yapılmalıdır.  Eleştirinin kolay kabul edilmediği bu yaşta çocuklar olumlu geri bildirime (takdir edilme) daha iyi cevap verirler.

*Bu yaşta kendine güveni arttığı için ailesinden bağımsız hareket etmeye başlar.

*Cinsiyet kavramı belirgindir, kendi cinsiyetinin farkında olan 5 yaş çocuğu vücudunu ve cinselliği merak edip, sorgulayabilir.

SOSYAL-DUYGUSAL GELİŞİMLERİNİ NASIL DESTEKLEYEBİLİRİZ

*Yaşıtlarıyla vakit geçirebileceği ortamlar sunabiliriz.

*Oyunun faydalarından bahsettik. Biz de onun oyunlarına katılıp gelişimini olumlu yönde destekleyebiliriz. Kurallı oyunları öğrenebilmesi için birlikte yaşına uygun oyunlar oynayabiliriz.

*Eleştirilerimize dikkat edip, iyi/güzel davranışlarını daha sık takdir ederek pekiştirebiliriz.

*Duygularını ifade edebildiği bu dönemde onunla bol bol sohbet edebiliriz.

*Merak ettiği konularda onunla yaşına uygun kısa konuşmalar yapabiliriz. Bize yönelttiği sorularını kafasını karıştırmayacak şekilde cevaplayabiliriz.

*Sorumluluk almaktan keyif alan çocuğumuza bu davranışlarını pekiştirmesi için küçük sorumluluklar verebiliriz.

DİL GELİŞİMİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRDİĞİMİZDE

5 yaşındaki çocuk artık karmaşık ve uzun cümleler kurabilir, akıcı ve seri konuşabilir. Genel olarak bütün sesleri çıkartabilir ve konuşması herkes tarafından anlaşılırdır. Duyduklarını tekrarlamakta sıkıntı yaşamaz. Uzun uzun hikayeler anlatabilir. Dil gelişimi artık iyi seviyede olan bu yaş grubundaki çocuklar kendilerini rahat rahat ifade edebilirler.

DİL GELİŞİMLERİNİ NASIL DESTEKLERİZ

*Düzenli olarak kitap okumak kelime haznelerinin gelişimine yardımcı olurken aynı zamanda kitap okuma alışkanlığı kazanmalarına da zemin hazırlar.

*Onlar için yeni olan ve anlamını sordukları kelimeleri açıkladıktan sonra cümle içinde kullanmak öğrenmeleri açısından faydalı olabilir.

*Günlük sohbetler de dil gelişimlerini olumlu anlamda desteklemektedir.

*Tekerlemeler, bilmeceler bu yaş grubunun ilgisini çekerken dil gelişimine de hem telaffuz hem kelime dağarcığı açısından faydalı olmaktadır.

BİLİŞSEL GELİŞİM AÇISINDAN DEĞERLENDİRDİĞİMİZDE

*5 yaş çocuğu bazı basit soyut kavramları (rüya) anlayabilir fakat hala soyut düşünemez.

*Yaratıcılığı oldukça gelişmiştir.

*Problem çözme becerileri gelişmiştir, size alternatifler sunabilir.

*Artık şakaları anlayabilir ve kendisi de şakalar yapabilir.

*Neden-sonuç ilişkisini kavrayabilir.

*Zaman kavramını daha iyi anlar. Haftanın günlerini sayabilir.

*Nesneleri bilir.

*Renkleri, rakamları, geometrik şekilleri tanır ve kopyalayabilir.

*İnsan çizebilir.

BİLİŞSEL GELİŞİMLERİNİ NASIL DESTEKLERİZ

*Günlük hayatımıza devam ederken bilişsel gelişimini göz önünde bulundurarak çeşitli aktiviteler yapabiliriz.

*Sohbet ederken neden-sonuç ilişkisini , zaman kavramını vurgulayabiliriz.

*Hikayeler anlatmasını isteyerek, dramatik oyunlar oynayarak yaratıcılığını geliştirmesini destekleyebiliriz.

*Kitap okuyarak sadece dil gelişimini değil bilişsel gelişimini de destekleyebiliriz.

*Şakalarla mizah anlayışının gelişmesine zemin oluşturabiliriz.

PSİKOMOTOR GELİŞİMİNİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRDİĞİMİZDE

*5 yaş çocuğu artık daha dengelidir, daha hızlı ve esnek hareket edebilir.

*Tek ayak üzerinde uzun süre dengede durabilir, parmak ucunda yürüyebilir, zıplayabilir.

*Çizgi üzerinde yürüyebilir.

*Müziğin ritmine göre dans edebilir.

*Kendisi giyinebilir, düğmelerini bağlayabilir.

*Çatal-kaşık kullanabilir.

*İnce motor becerileri de geliştiği için kalemi daha iyi tutabilir.

*Çizginin dışına taşırmadan boyama yapabilir.

ÖZBAKIM BECERİLERİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRDİĞİMİZDE

5 yaş çocuğu artık bir çok ihtiyacını kendisi karşılayabilecek durumdadır.

*Tuvalet ihtiyacını kendisi karşılayabilir.

*Elini yüzünü yıkayabilir, dişlerini fırçalayabilir.

*Yardım almadan tek başına banyo yapabilir.

*Kıyafetlerini hava durumuna göre kendisi seçebilir.

*Kıyafetlerini ve ayakkabılarını giyip çıkarabilir.

*Üzerinden çıkardığı kıyafetlerini katlayabilir.

*Yemeğini yardımsız yiyebilir.

Özbakım becerilerini tek başına yapabilmesi için ona ortam sunup, fırsat vererek destekleyebiliriz. Yapamadıkları durumlarda eleştirmek yerine bir sonraki deneme için cesaretlendirmek daha doğrudur.

Birçok zorlu dönemi geride bırakıp 5 yaşına gelen çocuğunuz için bu dönemi iyi değerlendirip bir fırsata çevirmek sizlerin elinde. Doğru tutum ve davranışlarla güzel sonuçlara ulaşabilmeniz dileğiyle…

Sorgu çağının en üst düzeye ulaştığı yaştır. Çevresini daha iyi tanımaya çalışan, yeni kavramları (cinsellik) merak edip öğrenmek isteyen 4 yaş çocuğu bitmek bilmeyen “nasıl, neden, niçin” sözcüklerini kullanır. Sorularına cevap beklerken karmaşık olmayan, rahatlıkla anlayabileceği, kısa cevaplar vermek en doğrusudur.  Ansızın gelebilecek bu sorulara anında cevap vermemiz gerektiği için olası sorulara karşı her zaman hazırlıklı olmak gerekir.

SOSYAL-DUYGUSAL GELİŞİMLERİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRDİĞİMİZDE

*Kendine güveni artmaya başlayan 4 yaş çocuğu artık bağımsız davranışlar göstermeye başlar.

*Kendi başına bir şeyler yapabildiğini ailesine ve çevresine göstermek ve kendi seçimlerini kendisi yapmak ister.

*Kuralları anlamaya başlar.

*Karşı gelme bu yaşın en belirgin özelliğidir.

*Henüz empati yapamasa da yavaş yavaş başkalarının duygularını anlamaya başlar.

*Çok fazla soru sorar, sizden cevap bekler.

*Artık daha çok ve daha uzun süre oyun oynar.

*Yaşıtlarıyla oynamaktan keyif alır.

*Oyunlarında detaylar giderek artmaktadır.

*Artık dramatik oyunlar oynamaya başlar, oyunlarında rol yapabilir.

*Diğer yaşlarına göre daha çok paylaşır.

*Sıra beklemeyi öğrenmeye başlar.

*Yalnız kalma ve karanlık gibi korkuları olabilir.

*Doğru/yanlış kavramları henüz tam olarak oturmamıştır.

*Kız çocuklar babaya, erkek çocuklar anneye daha düşkün olurlar.

*Hayal dünyası oldukça aktiftir. Gerçek ile hayali ayırt etmeye başlasa da zaman zaman karıştırabilmektedir.

*Hayali arkadaşları olabilir.

*Cinsiyet farklılıkları anlamaya çalışır. Konu ile ilgili sorular sorar.

*Tehlikeyi henüz algılamayabilir.

*Zaman zaman yalan söyleyebilirler.

BİLİŞSEL GELİŞİMLERİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRDİĞİMİZDE

*Zaman kavramı yavaş yavaş oturmaya başlar.

*Büyük/küçük kavramlarını bilir.

*Aynı/farklı kavramlarını bilir.

*Ana renkleri bilir.

*Yakın zamanda yaşanmış olayları anlatabilir.

*Benzerlikleri ve farklılıkları fark edebilir.

*Kendisine verilen yönergeleri (3-4) sırasıyla yerine getirebilir.

*Dikkat süreleri kısadır.

DİL GELİŞİMİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRDİĞİMİZDE

*Konuşmasının net ve anlaşılır olması beklenir.

*Konuşmasında çocuksu ifadelerin giderek azalması beklenir.

*Bazı harfleri doğru telaffuz edemeyebilirler. (s,r gibi)

*Zamirleri yerinde kullanabilir.

*Konuşmalarında “neden, niçin, nasıl” sorularını sık sık kullanır.

*Çünkü ile iki cümleyi birbirine bağlayabilir.

*Kısa hikayeler anlatabilir.

*Çocuk şarkılarını ezbere söyleyebilir.

PSİKO-MOTOR GELİŞİMİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRDİĞİMİZDE

*Sakinliğin yerini hareketlilik almıştır.

*Koordinasyonu ve dengesi gelişmektedir.

*Nesneleri hedefe atabilir.

*Müzik eşliğinde hareket edebilir.

*Koşar, atlar (10cm) , zıplarlar.

*Küçük kas gelişimi gerektiren faaliyetleri yapabilir. (kesme,koparma,yapıştırma,sıkma)

*Boncukları ipe dizebilir.

ÖZBAKIM BECERİLERİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRDİĞİMİZDE

*Cinselliğinin farkına varmaya başladığı için cinsel bölgelerini inceleyebilirler.

*Karşı cinsin bedenine merak oldukça fazladır.

*Tuvalet alışkanlığını kazanmış olmaları beklenir.

*Tuvalet ihtiyaçlarını yardımsız karşılayabilirken zaman zaman yardıma da ihtiyaç duyabilirler.

*Gece tuvaletlerini kontrol edebilmeleri beklenir.

*Kendi kendine yemek yiyebilir.

*Giysilerini giyebilir.

*Düğmelerini iliklemekte yardıma ihtiyaç duyabilir.

*Dişlerini yardımsız fırçalayabilir.

*Çocuğun kendi odasında yatabilmesi önemlidir.

*Mahrem duygusu oluşmaya başlar. Anne/babasını çıplak görmemek çocuk için önemlidir.

*Cinsel kimliğin oluştuğu bu yaşlarda çocuklar cinsiyetleri ile özdeşim kurmaya çalışırlar. 

*Kıyafet ve oyuncak seçimleri cinsiyetlerine uygun olursa cinsiyet kavramını oluşturmaya çalıştıkları bu dönemde onlara yardımcı olmuş oluruz.